Giỗ Tổ Hùng Vương chính xác là giỗ vị vua nào?
Hàng năm cứ vào ngày Giỗ Tổ, người dân lại nô nức hướng về Đền Hùng thắp hương để bày tỏ lòng tưởng nhớ về cội nguồn dân tộc. Nhưng cụ thể là giỗ vị vua nào thì không phải ai cũng biết rõ.
Giỗ Tổ Hùng Vương hay còn gọi với tên khác là Lễ hội Đền Hùng cũng là dịp lễ Quốc gia với mục đích bày tỏ lòng biết ơn và tưởng nhớ của con cháu Đại Việt trước công lao dựng nước, giữ nước của các vị vua Hùng. Cứ vào mùng 10 tháng 3 âm lịch hàng năm là người người lại nô nức di chuyển hướng về Đền Hùng để thực hiện dâng lễ, thắp hương, bày tỏ lòng thành kính và tưởng nhớ về cội nguồn của dân tộc.
Nhưng theo như truyền thuyết thì đất nước ta có tới 18 đời vua Hùng. Mỗi đời vua sẽ được tính là một triều đại, tương tự như nhà Nguyễn, nhà Lê… sau này và có thể sẽ có 1 hoặc là vài chục vị vua. Vì vậy, tuy là chỉ có 18 đời vua Hùng, nhưng theo như lịch sử ghi nhận là vào thời kỳ này nước ta có đến 108 vị vua.
Nhưng rõ ràng Giỗ Tổ Hùng Vương chỉ có một ngày thôi, vậy chính xác là giỗ vua nào? Đây là một câu hỏi vẫn khiến nhiều người thắc mắc.
Đầu tiên chúng ta phải nói đến nguồn gốc của dân tộc Việt Nam. Truyền thuyết kể lại rằng Kinh Dương Vương sau khi lấy Long Nữ đã sinh ra Lạc Long Quân. Sau đó Lạc Long Quân kết duyên cùng Âu Cơ và sinh ra Hùng Vương.
Theo đó, Hùng Vương chính là cháu đích tôn của Kinh Dương Vương và là niên hiệu được sử dụng cho hàng chục triều vua sau đó. Vì vậy Giỗ Tổ theo như logic thì phải là Ngày Giỗ Tổ Kinh Dương Vương, nhằm tưởng nhớ tới vị Tổ phụ đã khai sinh ra đất nước.
Trên thực tế thì theo một số tài liệu lịch sử đã ghi lại, ngày Giỗ Tổ cũng đã có từ cách đây khoảng hai nghìn năm. Dưới thời của Thục Phán – An Dương Vương, cột đá thề đã được dựng lên trên núi Nghĩa Lĩnh, ghi rõ ràng: “Nguyện có đất trời lồng lộng chứng giám, nước Nam được trường tồn lưu ở miếu Tổ Hùng Vương, xin đời đời trông nom lăng miếu họ Hùng và gìn giữ giang sơn mà Hùng Vương trao lại; nếu thất hẹn, sai thề sẽ bị gió giăng, búa dập”.
Các đời vua sau này cũng phải luôn ghi nhớ và khẳng định được vai trò của thời đại các vua Hùng đã dựng xây giang sơn. Cũng chính vì thế mà hằng năm lập một ngày để tưởng nhớ những người đã đặt nền móng và xây dựng đất nước – các vua Hùng nói chung.
Thế liệu rằng ngày 10 tháng 3 âm lịch có phải là ngày mất của tất cả các vị vua Hùng hay không? Điều này đương nhiên là không thể nào.
Trước đây, người dân thường không có tục lệ đi lễ vào mùng 10 tháng 3, họ tự chọn ngày tốt hợp theo bản mệnh của từng người và nô nức đến bái lễ các vua Hùng trong suốt năm. Thời điểm lượng người đông nhất thường rơi vào các tháng mùa thu và mùa xuân chứ cũng không định rõ ngày nào.
Thường là khi con cháu ở xa mới về sẽ làm ngày giỗ trước một ngày chứ không tổ chức mở hội lớn với quy mô toàn quốc. Vì vậy, thời gian lễ bái cũng thường kéo dài liên miên, vừa gây tốn kém tiền của mà lại không bày tỏ rõ được lòng thành kính cũng như không hợp nhất được lòng dân.
Khi nhận thấy điều này, vào năm 1917 (niên hiệu Khải Định năm thứ nhất), Tuần phủ Phú Thọ Lê Trung Ngọc đã soạn bản tấu trình lên Bộ Lễ xin lấy ngày mùng 10 tháng 3 âm lịch hằng năm làm ngày Giỗ tổ Vua Hùng toàn quốc.
Từ đó về sau, cứ vào mùng 10 tháng 3 âm lịch, người dân cả nước lại hướng về vùng đất cội nguồn dân tộc – Phú Thọ để tưởng nhớ, tôn vinh công lao của các vị vua Hùng.
